Omgangssjuke forårsaka av norovirus

Samandrag

Norovirus er den vanlegaste årsaken til omgangssjuke eller smittsam mage- og tarmsjukdom. Viruset er ansvarleg for minst 50 prosent av alle utbrot med mage- og tarminfeksjon på verdsbasis.

Utbrot av norovirus inntreff gjerne om vinteren i Noreg. Personar i alle aldersgrupper kan bli smitta og sjuke.

Rotavirussjukdom er også ein mage- tarminfeksjon som gjev oppkast, diaré og ofte feber hos sped- og småbarn.

Symptom og smitte ved norovirus

Sjukdommen er vanlegvis mild og går over av seg sjølv etter ein til tre dagar hos elles friske personar.

Det tek 12–48 timer frå ein blir smitta til ein blir sjuk. Symptoma er 

• akutt kvalme 
• oppkast 
• magesmerter 
• diaré

I tillegg får mange influensaliknande symptom som

• feber
• muskel- og leddverk
• hovudpine

Ein smitta person er mest smittsam medan han/ho har symptom med oppkast og diaré, men kan òg vere smitteførande etter at symptoma gir seg. Etter 48 timer skil dei fleste ut mindre smittestoff.

Diaré hos barn

Det viktigste du kan gjøre for å forebygge dehydrering, er å gi barnet rikelig med drikke straks barnet får diaré.

Illustration: Susanne Kronholm / Johnér Bildbyrå AB

Diaré hos voksne

Diaré er løs, ofte vanntynn og hyppig avføring. Diaré fører til tap av væske og det anbefales å drikke mye. God håndhygiene virker forebyggende.

Illustration: Mostphotos

Behandling ved norovirus

Hos de aller fleste vil infeksjonen gå over av seg sjølv i løpet av et par dagar. Det er normalt ikkje behov for å oppsøke lege ved norovirusinfeksjon.

Det finnes ingen behandling mot omgangssjuke, men man kan lindre symptom og førebygge komplikasjoner.

Kva kan du gjere sjølv?

Det viktigaste er å forhindre uttørring. Det er derfor viktig å få i seg rikeleg med drikke for å erstatte væsketapet ved diaré og oppkast, gjerne i små mengder av gangen. Drikker med høgt sukkerinnhold bør unngåast.

Man kan også kjøpe ulike elektrolyttløysingar på apotek som kan bidra til å erstatte salt, sukker og væsketap.

Når bør lege kontaktast?

Lege bør kontaktast om man opplever nedsett allmenntilstand eller langvarig diaré og oppkast. Om et barn er sjukt må du også vurdere barnets alder.

Jo yngre barna er, desto mindre skal det til for at du bør kontakte lege.

Råd for å førebyggje smitte med norovirus

Dei viktigaste førebyggjande tiltaka mot norovirusinfeksjon er god hand- og kjøkkenhygiene. Med god handhygiene meiner ein grundig handvask med såpe og rennande vatn.

Alkoholbasert handdesinfeksjon er mindre effektivt mot norovirus.

For reingjering av overflater som er tilsølte med oppkast eller avføring, bør ein tørke av overflatene med det same, gjerne med hushaldspapir. Deretter gjer ein rein flata på vanleg måte med reingjeringsmiddel og vatn.

Av vanlege rengjeringsmiddel i heimen kan klorin brukast. Følg brukskonsentrasjonen som står på flaska (1 dl klorin i 5 liter vatn). Ta omsyn til om overflata toler klor. Alle berøringspunkt (toalett, dørhandtak, vask) kan tørkast over med tilsvarande blanding.

Når kan ein vende tilbake til jobb, skule eller barnehage?

Vanlegvis kan ein vende tilbake til jobb og skule når ein kjenner seg frisk. Fordi ein kan skilje ut smittestoff også etter at symptoma gir seg, er det ekstra viktig med god handhygiene i dei første dagane etter at ein har blitt frisk.