Allergi mot mjølk

Kva er mjølkeallergi?

Mjølkeallergi er ein allergisk reaksjon mot eitt eller fleire av proteina i mjølk. Då må ein halde seg unna mjølk og meieriprodukt. Mjølkeallergi opptrer først og fremst hos spedbarn og i småbarnsalderen, og rammar rundt 2–3 prosent. Det er vanleg å vekse av seg mjølkeallergi før skulealder. Under 1 prosent av den vaksne befolkninga har mjølkeallergi. 

Symptom på mjølkeallergi

Typiske symptom på mjølkeallergi er:

• oppkast
• diaré
• magesmerter
• hudutslett
• pustevanskar

Diffuse symptom på mjølkeallergi er

• laus avføring
• mistrivsel
• dårleg vektauke og vekst

Utgreiing og diagnose

Det er viktig å få riktig diagnose dersom du mistenkjer at du eller barnet ditt ikkje toler mjølk eller andre matvarer. Dette fordi du må utelukke at det ikkje er andre sjukdomar som kan gje plagene, og for å sleppe å kutte ut fleire matvarer enn nødvendig.

Lege eller klinisk ernæringsfysiolog vil rettleie deg i kva ein bør unngå, og eventuelt om barnet bør få mjølk under observasjon for å stadfeste eller avkrefte mjølkeallergi. Når barnet byrjar med kumjølk, til dømes i barnegraut eller i morsmjølkerstatning, kan det reagere med symptom på mjølkeallergi. Hos nokre barn kan sjølv ørsmå mengder mjølkeprotein utløyse alvorlege reaksjonar. Barnet har som regel fleire symptom. Ein sjeldan gong kan mjølkeallergi utvikle seg hos eldre barn og vaksne.

Sjølvhjelp og råd

Kosthald ved mjølkeallergi

Ved mjølkeallergi blir det tilrådd ein diett fri for mjølk. I samråd med lege eller klinisk ernæringsfysiolog finn de ut kor streng dietten må vere. Somme må unngå sjølv ørsmå mengder, medan andre kan tole mjølk i oppvarma form. I sjeldne tilfelle kan spedbarn som utelukkande får morsmjølk, også få symptom på mjølkeallergi. I desse tilfella bør mor unngå mjølk og mjølkeprodukt i ammeperioden.

Næringsrikt kosthald utan mjølk

Mjølk og andre meieriprodukt er ei viktig kjelde til energi, protein, jod, kalsium, riboflavin og vitamin B12. Dersom du ikkje drikk eller et meieriprodukt, må du få dekt behovet for desse næringsstoffa på andre måtar.

Det er mange gode kjelder til energi og protein i kosten, anten du inkluderer andre animalske matvarer (kjøt, fugl, fisk og egg) eller om du har eit vegansk kosthald (bønner, linser, erter, nøtter, frø og korn). Av plantedrikkane er det berre soyadrikk som har like mykje protein som kumjølk.

Det er kalsium i nokre matvarer som grøne grønsaker, nøtter og frø, men for dei fleste er det vanskeleg å få nok kalsium i kosten utan også å bruke plantedrikkar med kalsium. Dersom du ikkje bruker plantedrikkar med kalsium, bør du ta eit eige kalsiumtilskot. Det finst plantebaserte alternativ til ei rekkje meieriprodukt som yoghurt, kvarg, fløyte, rømme, iskrem og ost.

Mat uten melk

Hvis du ikke drikker eller spiser meieriprodukter, må du få dekket behovet for enkelte næringsstoffer på andre måter.

Illustrasjon: Johnér Bildbyrå AB

Prognose

Innan fire–fem-årsalder har dei aller fleste vakse av seg mjølkeallergien sin. Nokre få beheld allergien opp i vaksen alder. Les meir om mjølkefritt kosthald, og mjølkefritt kosthald til spedbarn og barn her: Mat utan mjølk - Helsenorge.

Forskjellen på matallergi og matintoleranse

Matvarer du reagerer på må unngås helt ved allergi. Ved intoleranse er det ofte nok å begrense mengden.

Illustrasjon: Johnér Bildbyrå AB