Maid giellapolitihkka fátmmasta
Dát giellapolitihkka gusto buot čálalaš, geavaheddjiid guoskevaš gulahallamii ja sisttisdoallá buot sisdoalu mii lea Helsenorge:s. Dása gullet buot artihkkalat, skovit ja iešhálddašanbálvalusat.
Giellapolitihkas leat mielde teavsttat čállosat girjegillii- ja ođđadárogillii, ja maiddái jorgaleamit sámegielaide ja amasgielaide. Dát ii gusto čielgagiela (klarspråk) geavaheapmái.
Ođđadárogiella
Giellalágas (språklova) nanne ahte girjedárogiella ja ođđadárogiella leaba ovttadássásaš čállinhámit ja ovttadássásaš čállingielat Norggas.
Mållovena mielde eai galgga guovddáš stáhtaorgánat, mii mearkkaša dat geain lea olles riikka bálvalusbiire, vealahit gielaid, muhto lonohallat gielaid gaskka. Buot čálalaš teavsttain álbmoga várás maid guovddáš stáhtaorgánat ráhkadit ii galgga goabbáge giellahápmi leat ovddastuvvon unnit go 25 proseantta, ii báhpiriin iige neahtas. Skovit galget leat goappašat čállinhámis. Stáhtaorgánat galget vástidit buot oktavuođaváldimiid priváhta olbmuin dan čállinhámis mii oktavuođaváldimis geavahuvvo.
Helsenorge sisdoallostrategiija mielde lea ovttaskas sisdoalloeaiggádiin ovddasvástádus das ahte sin čállosat Helsenorge birra devdet giellalága gáibádusaid.
Galget čađahuvvot čuovvovaš doaimmat lasihit Helsenorge ođđadárogieloasi:
- Mii galgat jotkkolaččat bargat deavdit gáibádusa ahte galgá leat unnimusat 25 proseantta ođđadárogiella Helsenorge:s.
- Helsenorge skovit leat fidnemis sihke girjedárogillii ja ođđadárogillii.
- Iešhálddašanbálvalusat mat gáibidit sisaloggema bohtet leat sihke girjegillii ja ođđadárogillii. Dán proseassas leat mielde máŋga guoskevašbeali ja dat gáibida ollu teknihkalaš ovdáneami. Danne lea dát guhkit áiggi mihttomearri.
- Buot ođđa Iešhálddašanbálvalusat mat ovddiduvvojit, bohtet oktanaga girjegillii ja ođđadárogillii.
- Helsenorge-redakšuvdna galgá dahkat báikkálaš redaktevrraid dihtomielalažžan ahte sii leat geatnegahtton čuovvot mållovena iežaset rolla bokte.
Sámegielat
Sámelágas ja Giellalágas lea mearriduvvon ahte dárogiella ja sámegiella leaba ovttaárvosaš gielat Norggas. Giellalága mielde galget almmolaš orgánat geavahit, nannet ja ovddidit sámegielaid. Stáhta gulahallanpolitihkapolitikka galget stáhta ásahusat vuhtiiváldit sámegiela geavaheddjiid sihkkarastin dihte buori gulahallama sámegielat ássiiguin miehtá riikka.
Dát guoská sámegiela geavaheapmái Helsenorge:s:
- Mii áigut sihkkarastit ahte lea sámi fálaldat mas lea buorre dássi Helsenorge:s. Mii almmuhit vuosttažettiin sisdoaluid vuoigatvuođaid birra, muhto maiddái muhtun artihkkaliid eará fáttáid birra ja Iešhálddašanbálvalusat birra.
- Helsenorge:s jorgalit eanaš davvisámegillii, man geavahit sullii 90 proseantta sámegielat álbmogis Norggas. Muhtumin jorgalit maiddái julevsámegillii ja lullisámegillii, soahpamuša mielde sisdoalloeaiggádiin.
- Dárbu jorgalit sámegillii ovddos guvlui galgá kártejuvvot sáhkalaga min ovttasbargoguimmiiguin.
Eŋgelasgiella ja eará amasgielat
Vuoruhuvvon vierisgiella Helsenorge:s lea eaŋgalasgiella. Dat gullá oktii Stáhta gullahallanpolitihkain, mas čuožžu joksan dihte sisafárrejeaddjiálbmoga sttáha dieđuiguin, galgá iešguhtet doaimmahus ieš árvvoštallat lea go doarvái jorgalit eaŋgalasgillii, vai lea go dasa lassin dárbu jorgalit eará vierisgielaide.
Helsenorge sisdoallu galgá gokčat dárbbu dieđuide dearvvašvuođavuoigatvuođaid birra olbmuide geain ii leat dahje lea unnán dárogielmáhttu. Leat vuosttažettiin dearvvašvuođadieđut mat gusket earenoamážit Norgii, mat galget gávdnot eaŋgalasgillii. Dasa lassin galgat mii addit ođasmahtton dieđuid Helsenorge bálvalusaid birra.
Mii bidjat čuovvovaš mihttomeriid buoridit gulahallama eaŋgalasgillii:
- Dieđut dearvvašvuođavuogádaga, dearvvašvuođavuoigatvuođaid ja dearvvašvuođafuolahusa birra Norggas galget maid gávdnot eaŋgalasgillii.
- Dieđut Helsenorge digitála bálvalusaid birra galget leat fidnemis eaŋgalasgillii.
- Dát eanemusat geavahuvvon skovit Helsenorge:s galget leat fidnemis eaŋgalasgillii.
- Máŋga Iešhálddašanbálvalusat Helsenorge:s galget áiggi mielde gávdnot eaŋgalasgillii. Dán proseassas leat mielde máŋga guoskevašbeali ja dat gáibida ollu teknihkalaš ovdáneami. Danne lea dát guhkit áiggi mihttomearri.
- Dárbu jorgalit eaŋgalasgillii ovddos guvlui galgá kártejuvvot geavaheaddjiiskkademiiguin ja sáhkalaga min ovttasbarg oguimmiiguin.
Jorgaleamit eará vierisgielaide galget árvvoštallot jotkkolaččat siskkáldasat Helsenorge-redakšuvnnas ja digaštallot min ovttasbargoguimmiiguin. Earenomáš dáhpáhusain berre jorgalit sisdoalu olu vierisgielaide (ovda mearkka dihte go leat duođalaš dáhpáhusat dego koronavirus voi ebolalabohcciideapmi).