Norveç’te sağlık hizmetleri

Aile hekiminizin sunamayacağı bir muayeneye veya tedaviye ihtiyacınız olursa sevk edilmeniz (henvisning) gerekecektir. Sevk, aile hekiminizin sunduğu ve bir hastanede veya uzman bir hekim (spesialist) tarafından daha detaylı şekilde muayene edilmeniz gerektiğini belirten bir tür doğrulamadır. 

Psikologlar, diş doktorları, göz doktorları, manuel terapistler ve kiropraktörler de alanlarındaki uzmanlar tarafından değerlendirme ve tedavi için hastaları sevk edebilir. Ebeler hastaları laboratuvar tahlilleri için sevk edebilir. 

Sevki alan hastane veya uzman, 10 gün içinde bir muayene veya tedavi hakkınız bulunup bulunmadığını değerlendirmelidir. Acil durumlar için sevk edilmeye ihtiyacınız yoktur. 

Tedavi hakkınız olduğu söylenmişse randevu alana kadar beklemeniz gerekir. Muayene veya tedavi için randevu almanız birkaç günden birkaç aya kadar sürebilir. 

Uzman bir sağlık hizmetinden bakım almaya hakkınız olduğu belirlenmişse bu bakımı nerede almak istediğinizi seçme hakkınız bulunmaktadır.  

Bir kamu sağlık hizmeti merkezi ile kamu sektörüyle anlaşması olan özel bir sağlık hizmeti merkezi arasında seçim yapabilirsiniz.  

Tedavinizin tümünü veya bir kısmını farklı konumdaki bir sağlık hizmeti merkezinde almayı da seçebilirsiniz. Örneğin değerlendirmenizi bir yerde yaptırabilir, ikinci bir yerde ameliyat olabilir ve üçüncü bir yerde rehabilitasyon alabilirsiniz.  

Tedavi yerini seçme konusunda rehberliğe veya tavsiyeye ihtiyacınız varsa aile hekiminizle görüşün veya 23 32 70 00 numaralı telefondan Veiledning Helsenorge’yi arayın. 

Tedavi merkezinin değiştirilmesi   

yapabilirsiniz. Böyle bir durumda, bekleme listesinde olduğunuz ve tedavi için beklediğiniz yerle irtibata geçmeli ve sevkin, tedavi için seçtiğiniz konuma gönderilmesini talep etmelisiniz.

Ne tür bir tedavi göreceğinize karar verme hakkına sahipsiniz. Bakımınız konusunda bir sağlık hizmeti profesyoneliyle beraber karar verdiğiniz bu duruma paylaşımlı karar verme (samvalg) denmektedir. 

Karar verme sürecine katılırken, farklı tedavi ve muayene seçeneklerinin avantajları ve dezavantajları hakkında bilgi alacaksınız. Bunları size neyin önemli geldiğine göre karşılaştırıp değerlendirebilirsiniz. Sağlık hizmeti profesyonelleri bu süreçte sizi destekleyecektir. 

Bu kararı sağlık hizmeti profesyonellerine veya aile üyelerine bırakmayı da seçebilirsiniz. 

Bir yetişkin olarak, kamu sağlığı hizmetlerinde yardım aldığınızda belli bir miktar (egenandel) ödemeniz gerekmektedir. 
 
Fizyoterapistler ve psikologlar gibi birçok terapistin kamu sektörüyle anlaşması vardır. Bu, sizin bir kullanıcı ücreti ödemeniz, kalan miktarın ise kamu sektörü tarafından karşılanması anlamına gelir. Ödeme ve maliyetler konusunu sağlık hizmeti sağlayıcınıza önceden sorun.  
 
Hastanede yatılı bakım ücretsizdir. Bununla birlikte, bir hastanede ayakta tedavi kliniğinde (poliklinikk) bir hastaysanız kullanıcı ücreti ödemeniz gerekmektedir. 

Muafiyet kartı 

2023 yılı sırasında kullanıcı ücretlerinde NOK 3040’tan fazla ödeme yapmış olduğunuzda bir muafiyet kartı (frikort) alırsınız. Muafiyet kartınız olduğunda takvim yılının kalanı için kullanıcı ücreti ödemeniz gerekmez. 
 
Muafiyet kartına Helsenorge’de “Frikort og egenandeler” altında ulaşılabilir. Ayrıca dijital muafiyet kartınızın bir ekran görüntüsünü alabilir veya karar mektubunu yazdırabilirsiniz. 

Kullanıcı ücretini ödeyemezseniz yine de yardım alırsınız.

Kamu sektörüyle anlaşması olmayan özel sağlık hizmetlerinde tedavi görürseniz tüm masrafları sizin ödemeniz gerekmektedir. 

Tercih ettiğiniz sağlık hizmetinin kamu hizmeti sunup sunmadığını önceden kontrol edin.

Diş tedavisi için ödeme 

18 yaş üstü yetişkinlerin diş tedavilerini kendilerinin ödemesi gerekmektedir. Belli diş hastalıkları gibi bazı istisnalar bulunmaktadır. Diş doktorunuza, tedavinizin bir kısmı için geri ödeme alma hakkınız olup olmadığını sorun. 

Tedaviye ihtiyacınız olan yıl sırasında 19 ile 24 yaşları arasındaysanız kamu diş sağlığı hizmetlerinden daha az pahalı bir diş tedavisi görme hakkınız olabilir. 

Kamu sektörü tarafından karşılanan tedavi için bir konuma gidip gelirken mali destek alabilirsiniz. Genel olarak, ulaşım şekliniz fark etmeksizin, hasta yolculuğunuz için kilometre başına sabit bir tutarla (standart ücret) mali destek alırsınız. Yolculuğunuz tamamlandıktan sonra mali destek için başvurabilirsiniz. Helsenorge’de dijital olarak başvurabilir ya da kâğıt başvuru formu kullanabilirsiniz. 

Sağlığınızla veya trafikle ilgili bir sebepten dolayı yolculuğunuzu kendiniz organize edemiyorsanız talep edilmiş hasta seyahati (rekvirert reise) hakkına sahip olabilirsiniz. Bu durumda Pasientreiser (“Hasta seyahati”) yolculuğunuzu organize edecek ve sizin için ulaşım şeklini seçecektir. Bunun için biraz bekleme süresi olacak ve mümkün olduğunda birkaç hasta beraber yolculuk yapacaktır. 

Mali desteğe başvurma konusunda yardım almak için veya hasta yolculuğunuz hakkında sorularınız olması halinde 05515 numaralı telefonu arayarak Pasientreiser ile irtibata geçebilirsiniz.

Ulusal Sigorta Sistemi (Folketrygden) Norveç’te refah devletinin önemli bir parçası olup farklı yaşam durumlarındaki sakinleri için mali güvenlik sağlamayı amaçlamaktadır. Sistem; hastalık, engellilik, gebelik ve doğum, işsizlik, yaşlılık, ölüm ve bir gelir sağlayıcının kaybı durumunda mali destek sağlamaktadır. 

Normalde Norveç’te, burada ikâmet edip ülkeye vergi ödediğiniz zaman otomatik olarak Norveç Ulusal Sigorta Sisteminin üyesi olursunuz. Üye olmak için en az 12 ay Norveç’te kalmayı planlıyor olmanız gerekmektedir. 

Kısa bir süre için de olsa Norveç’ten giderseniz Norveç Ulusal Sigorta Sistemindeki üyeliğinizi kaybedebilirsiniz. Uzun bir süre yurt dışında kalmayı planlıyorsanız kurallar hakkında bilgi edinmeniz önemlidir. 

Herkesin fiziksel ve ruhsal sağlığı vardır. Fiziksel sağlığınız ile ruh sağlığınız birbiriyle yakından ilişkilidir ve birinin diğeri üzerinde etkisi olacaktır. 

Fiziksel sağlık vücudunuzun durumunu kapsar. Ruh sağlığı ise düşünceleriniz ve duygularınız, kendinizle ilgili nasıl hissettiğiniz, ilişkilerin ve gündelik hayatın nasıl üstesinden geldiğiniz ile ilgilidir.  

İyi bir ruh sağlığı; hayattan memnun olmak, aidiyet hissine sahip olmak, hayatta anlam bulmak ve ortaya çıkabilecek genel sorunlarla baş edebilmek olarak tanımlanabilir. 

Bir şeylerle mücadele etmek normaldir 

Ruhsal olarak nasıl hissettiğiniz bir günden diğerine ve zaman içinde değişebilir. Çoğu kişi ruh sağlıklarının yaşamları boyunca değiştiğini görecektir. Zaman zaman ruh sağlığı ile ilgili zorluklar yaşamak, ruh sağlığınızın kötü olduğu veya bir ruhsal bozukluğunuz olduğu anlamına gelmez.  

Gündelik hayatta yaşanan yaygın zorluklar arasında şunlar bulunmaktadır

• yoğun veya sürekli endişe yaşamak 
• depresif veya üzgün hissetmek 
• stresli ve kaygılı hissetmek 
• yalnız hissetmek 
• uyumakta zorluk çekmek

Bir şeyler zor olduğunda, nasıl hissettiğiniz hakkında birileriyle konuşmak size yardımcı olabilir. Sorunlarınız hakkında konuşmak genellikle daha iyi hissetmenin ilk adımıdır. Genelde, bir aile üyesi veya arkadaş gibi bildiğiniz biriyle ya da bir iş arkadaşı veya öğretmen gibi güvendiğiniz biriyle konuşmak yeterli olabilir. 

Düşünceleriniz, duygularınız veya eylemleriniz arkadaşlarınızla ve ailenizle zaman geçirmenizi veya normalde günlük hayatınızda yaptığınız şeyleri yapmanızı zorlaştırıyorsa ve bu konuda kendi başınıza bir şeyler yapabilecek gibi hissetmiyorsanız yardım istemeniz gerekir. 

Bazen psikolojik olarak hissettiklerimize fiziksel olarak tepki veririz. Dolayısıyla sık sık baş ağrısı veya karın ağrısı yaşıyorsanız ya da daha uzun bir süre uyumakta zorluk çekiyorsanız da yardım talep etmelisiniz. 

Ruh sağlığı konusunda yardıma mı ihtiyacınız var? 

Aile hekiminizden, sağlık hemşirenizden, kamu sağlığı merkezinizden veya tıbbi acil durum hizmetinden yardım alabilirsiniz. Gerekirse bir doktor sizi bir psikoloğa sevk edebilir. 

Birçok belediyede anında ruh sağlığı yardımı gibi düşük eşikli hizmetler bulunmaktadır. Yakınınızdaki bilgilendirme hizmetleri için belediyenizin web sitesine bakın. 

Şu anda konuşacak birine mi ihtiyacınız var? 

Şu anda konuşacak birine ihtiyacınız varsa yardım sunan birçok yer bulunmaktadır. 

Zor düşünce ve duygular paylaşmaya veya tavsiye ve destek almaya ihtiyacınız varsa şurayı arayabilirsiniz:  

• Mental Helse (Ruh Sağlığı) yardım hattı: 116 123
• Kirkens SOS: 22 40 00 40
• Çocuklara ve gençlere yönelik acil durum hattı: 116 111
• Kors på halsen (Kızılhaç)

Sidetmedord.no veya soschat.no üzerinden sohbet de edebilirsiniz. 

Bu telefon hatları ve sohbet sayfaları 24 saat açıktır ve tamamen anonim kalabilirsiniz. 

Acil yardıma ihtiyacınız varsa 116 117 numaralı telefondan tıbbi acil durum hizmetlerini veya 113 acil durum numarasını arayın. 

İntihar düşüncesi taşıyorsanız ne yapabilirsiniz? 

Birçok kişi hayatları sırasında intihar düşüncesi yaşar. Sebepler genellikle karmaşıktır. İntihar düşünceleri; ilişki problemleri, çatışmalar, hastalık, işle ilgili sıkıntı, mali zorluklar, ruh sağlığı problemleri veya depresyon gibi ruh sağlığı bozuklukları gibi yaşamla ilgili streslerle bağlantılı olarak ortaya çıkabilir. 

İntiharla ilgili düşünceleri başkalarıyla konuşmak zor olabilir. Sıkışmış ve sorunlarınızın çözümü yokmuş gibi hissedebilirsiniz. 

Devam edemeyeceğinizi hissediyorsanız, başka birine nasıl hissettiğinizi anlama şansı verin. Bir aile üyesi, yakın bir arkadaş, doktorunuz, okul hemşiresi veya sağlık hemşiresi, öğretmen, imam veya papaz gibi güvendiğiniz biriyle konuşun. Biriyle anonim şekilde konuşmak isterseniz bir yardım hattıyla veya sohbet hizmetiyle irtibata geçebilirsiniz. Biriyle konuşmak çözüm bulmanıza yardımcı olabilir. Sorunun nerede yattığını anlamanın ilk adımı budur. 

Düşünceleriniz fazla istem dışı hale gelirse ve kendinize zarar verme ya da kendinizi öldürme riski olduğunu düşünüyorsanız 113'ü arayın. Bu aramayı yaptığınızda anında yardım alırsınız ve konuştuğunuz kişiler yardım almaya devam ettiğinizden emin olur. 

Birinin intihar fikri taşıdığını düşünürseniz ne yapmalısınız? 

İntihar fikri taşıyabileceğini düşündüğünüz birini tanıyorsanız bu konuyu dikkate alma cesaretini gösterip bu konuda konuşma inisiyatifini almanız önemlidir. 

Birine intiharla ilgili düşüncelerini sormak zor olabilir. Birçok kişi, intihar fikriyle ilgili soru sormanın intihar riskini artırabileceğinden korkmaktadır. Durum böyle değildir. İntihar düşüncesi hakkında konuşmanın tehlikeli olduğunu ya da intihar düşüncesini artırabileceğini gösteren hiçbir kanıt yoktur. 

Biri size intihar fikri taşıdığını söylerse bunu ciddiye alın. Dinlemek, yapabileceğiniz tek önemli şeydir. Bu kişinin sözlerini fazla bölmeden düşüncelerini sizinle paylaşmasına izin verin. 

İntihar düşüncesine sahip olmak genelde kişiye yalnız hissettirir ve bu durum ümitsizlik hissine yol açabilir. Yargılayıcı olmamak, bunun yerine sabır, ilgi ve destek göstermek önemlidir. 

Bir krizin ortasında olmak insana tamamen tükenmiş hissettirebilir. İntihar düşüncesi taşıyan bir kişiye ulaşıp bu kişi aile hekimine, tıbbi acil durum hizmetine veya başka bir sağlık hizmetine giderken ona eşlik etmeyi önererek yardımcı olabilirsiniz. Emin değilseniz tavsiye ve rehberlik almak için tıbbi acil durum hizmetiyle veya aile hekiminizle irtibata geçebilirsiniz. 

Birinin kendini öldürmek üzere olduğundan endişeleniyorsanız 113'ü arayın.